Waarderende dialogen zijn er in vele soorten en voor verschillende doeleinden. Wat ze gemeen hebben is de structuur.
Een Waarderende Dialoog duurt ongeveer twee uur. Soms wordt de online Waarderende Dialoog wat korter gemaakt. De dialoog groepen bestaan uit liefst 6 maximaal 8 á 10 personen, per groep of per tafel. Voor kortere online dialogen is 6 personen ideaal. Elke groep heeft een dialoog begeleiders. Wanneer er vijf dialoog begeleiders zijn kunnen er dus 5 x 6 a 10 deelnemers meedoen. Dus tussen de dertig en vijftig deelnemers.
De dialoog bestaat uit vijf fasen: een Introductie, 3 V’s (Vertellen, Verbeelden, Vormgeven) en vaak een Oogst. De drie V’s komen ook terug in het Waarderende Onderzoek. De drie V’s vinden plaats in kleine groepen, de Introductie en Oogst in de grote groep.
De laatste fase “Oogst” kan weggelaten worden wanneer de doelstelling vooral gericht is op het proces van de deelnemers, echter het is ook een moment waarop veel energie wordt gegenereerd.
15 á 20 minuten
Het thema of de vraagstelling van de dialoog wordt geïntroduceerd bij de deelnemers. Latente kennis en ervaring van deelnemers rondom het thema worden zo geactiveerd. De introductie stimuleert deelnemers om vrij na te denken over wat het thema voor hen betekent. De introductie gebeurt centraal en wordt verzorgd door de organisatoren. De introductie kan bestaan uit een spreker of verschillende media.
Daarnaast wordt de context duidelijk gemaakt en de bedoeling. Is de dialoog gericht op het proces van verbinden van deelnemers en het onderzoek op het thema/de vraagstelling? Of vooral op het proces? Eventueel wordt duidelijk gemaakt wat er met de opbrengsten gaat gebeuren.
De uitvoering kan bijvoorbeeld bestaan uit:
1. een warm welkom
2. een korte kennismaking
3. De bedoeling, de context en het programma van de dialoog-bijeenkomst.
4. Sfeer en cultuur neerzetten. Dankbaarheid uiten over het feit dat deelnemers willen bijdragen aan een gemeenschappelijk doel. Eigenaarschap benadrukken. Diversiteit en inclusie benadrukken.
60 minuten
Het doel van deze fase is het blootleggen van beschikbare positieve mogelijkheden, positieve ervaringen, successen. De vragen die daarbij kunnen horen: “Wat is goed? Waar wil je meer van? Wat waardeer je? Welke positieve ervaringen heb je? Wat zijn de successen – met betrekking tot het thema?”.
Daarnaast is het doel om elkaars perspectieven te beluisteren en proberen te begrijpen, met zowel het verstand als met het gevoel. Hier kan empathie tot verbinding leiden van mensen met verschillende perspectieven.
Door actuele ervaringen te vertellen rondom het thema bestuderen mensen positieve voorbeelden. Door de vraag te stellen “Wat maakt het zo goed? zo succesvol?” worden de ingrediënten voor hun succes geformuleerd en onderzocht. De positieve kern.
De vraag “Wat zijn overeenkomsten en verschillen in de verhalen?” ondersteund het leggen van relaties en een gevoel van verbondenheid. Iedereen draagt bij aan het collectieve onderzoek. Kennis en ervaring worden gedeeld en hoop wordt opgebouwd.
In deze fase worden de meeste nieuwe inzichten verkregen.
1. De dialoog begeleider heet iedereen welkom en vraagt deelnemers zich kort voor te stellen, geeft een toelichting op de Dialoog principes en vraagt aan deelnemers welke Dialoog Principes hen het meest aanspreken. Zo worden de Dialoog Principes besproken.
2. De dialoog begeleider vraagt: “Wat heb je met het thema? Wat zijn je eerste gedachten?” Of “Welke associaties heb je bij het thema?” Zo wordt latente kennis en ervaring geactiveerd.
3. De strekking van de eerste vraag die de dialog begeleider stelt is: “Welke positieve en liefst recente persoonlijke ervaringen heb je ten aanzien van het thema?”. De kernvragen worden vooraf nauwkeurig geformuleerd. Een goede vraag zorgt voor een goed gesprek en een bruikbaar antwoord.
4. Deelnemers worden uitgenodigd verhelderende vragen te stellen. Het doel is om elkaar proberen te begrijpen, met verstand en met gevoel.
5. Naar aanleiding van een nieuwe kernvraag, bijvoorbeeld “Wat zijn de overeenkomsten en verschillen in de verhalen?” gaan deelnemers op zoek naar de “common ground” of “dat wat hen verbind”.
4. Sfeer en cultuur neerzetten. Dankbaarheid uiten over het feit dat deelnemers willen bijdragen aan een gemeenschappelijk doel. Eigenaarschap benadrukken. Diversiteit en inclusie benadrukken.
15 minuten
Het doel van deze fase is om deelnemers een beeld te laten scheppen van hun eigen gewenste toekomst, van de ideale situatie zoals zij die voor zich zien. De strategische focus. (De droom, een visie op een betere wereld, een sterk doel of een strategisch voornemen).
Hier mogen alle remmen los, out-of-the-box denken wordt gestimuleerd. Deelnemers bedenken eerst hun individuele droom en delen die. Daarna kunnen collectieve elementen benoemd worden.
Neem een moment stilte in acht, vraag de deelnemers hun ogen even dicht te doen en stel bijvoorbeeld de volgende vragen:
1 Hoe ziet je gewenste/ ideale toekomst er uit in relatie tot het thema?
2. Beschrijf je ideale toekomstbeeld, wat zie je, hoor je, voel je?
3. Hoe zou de toekomst zijn als jij het voor het zeggen had, als een aantal belemmeringen er nu even niet zijn?
4. Hoe zou de toekomst zijn als we net even wat meer lef hadden, als we onze talenten en mogelijkheden optimaal benutten?
De dromen mogen incompleet zijn. Deze fase kan veel energie genereren wanneer men zich vrij kan uitspreken en deelnemers van elkaar horen welke voorstellen zij hebben van een betere toekomst, hun droom.
15 minuten
Tijdens deze fase worden concrete stappen geformuleerd om van A naar B te komen. Om van de huidige situatie naar de ideale situatie te komen, die in de vorige fase is verbeeld.
De volgende vragen kunnen bijvoorbeeld gesteld worden.
“Welke stappen ga je zetten om je droom te verwezenlijken?”
“Wat kan jij bijdragen en welke steun heb je daarbij nodig?”
Soms is het genoeg om te vragen: “Wat kan je komende week doen om je droom dichterbij te brengen.?”
De kracht van deze fase is om heel concreet te zijn. Dan ontstaat verbinding, energie wordt opgewekt en deelnemers krijgen zin om aan de slag te gaan.
10 – 20 minuten
Het delen van de ervaringen, dromen en strategieën kan de verbinding versterken van deelnemers uit alle groepen. Ook worden eventueel nieuwe vragen geformuleerd voor een volgend collectief onderzoek of Waarderende Dialoog.
Bij de voorbereiding wordt “de oogst” ook besproken. Is het proces van de deelnemers vooral belangrijk of ook de inhoud?
Wanneer vooral het proces belangrijk is, kan volstaan worden met een verslag van de groepen.
Wanneer ook de inhoud belangrijk is kunnen alle notities verzameld worden. In Real Life kunnen dialoog begeleiders hun notities overhandigen aan de organisator. Online kunnen bijvoorbeeld de notities op de Padlets (of Mural, Miro e.d.) verzameld worden.
In ieder geval is het goed om een aantal mensen aan het woord te laten om kort te reflecteren.
Er zal energie vrijkomen vanwege goede ervaringen. Dat is eigen aan een Waarderende dialoog. Op die energie kan voortgebouwd worden.
